Rusya-Ukrayna savaşının Türkiye’nin denizyolu taşımacılığındaki faturası ağırlaşıyor. Bir yandan armatörlerin, güvenlik endişesi ve yüksek sigorta ücretleri nedeniyle Karadeniz’de ticaret yapması giderek zorlaşırken, diğer yandan Türk limanlarında elleçlenen yük miktarı, büyümede hız kesti. Türk limanlarında elleçlenen konteyner sayısı son aylarda yüzde 10’ların üzerinde artış gösterirken, mart ayında bu oran sadece 0,6 oldu. Ocakta yüzde 50’den fazla artış gösteren transit konteyner elleçleme miktarı ise mart ayında sadece yüzde 6.2 büyüdü. Konteyner elleçlemede ithal yük ise düşüşe geçti.

İMEAK Deniz Ticaret Odası (DTO) nisan ayı meclis toplantısında konuşan DTO Başkanı Tamer Kıran, savaşın denizcilik sektörünü olumsuz etkilediğini belirterek, ”Bir yandan Ukrayna limanlarında mahsur kalan Türk sahipli gemiler ve personel var. Ukrayna limanlarında 22 gemi mahsur kalmış durumda. Diğer yandan Ukrayna kıyılarına yerleştirilen ve yerlerinden kopan mayınların deniz trafiğinde yarattığı güvenlik tehdidi devam ediyor. Bölge ile ticaretini devam ettirmek niyetinde olan veya bölgede mahsur kalmış gemilere yönelik fahiş sigorta teminatları ve Rusya’ya yönelik ABD, Birleşik Krallık, Avrupa Birliği tarafından açıklanan tedbir, yaptırım kararları ve kısıtlamalar ile bölgede ticaret yapmanın her geçen gün zorlaşıyor” diye konuştu.

Kıran, “Karadeniz’deki durum nedeniyle Türk sahipli gemi filomuzun bölgedeki ticari faaliyetlerinden çekilme düşüncesinde olduğu görülüyor. Bu durum, öncelikle güvenlik endişesi, sigorta teminatları ve son olarak gemi sahibi veya işleticisi Türk firmalarının gelebilecek yaptırımlardan duyduğu çekincelerden kaynaklanmaktadır” dedi. Kıran, Türk limanlarında Rusya Federasyonu bayraklı gemilerin sayısının ise hatırı sayılır ölçüde arttığına dikkat çekti. Rus gemiler ambargo nedeniyle AB limanlarına gidemiyor. Bu nedenle birçoğu Türk limanlarında bekliyor.

Sigorta ve güvenlik sorunlarına çözüm bekleniyor

Oda olarak ilgili tüm bakanlıklarla yakın iş birliği içerisinde bölgedeki deniz ticaretinin güvenli bir şekilde devamlılığının sağlanması amacıyla temaslarda bulunmaya devam ettiklerini belirten Tamer Kıran, bölgede faaliyet gösterecek Türk sahipli filonun güvenliğinin sağlanması ve sigorta teminatı sorunlarının çözülmesiyle, tekrar deniz ticari faaliyetlerinin kontrolünün ele alınmasını sağlayabilmeyi hedeflediklerini bildirdi.

Tamer Kıran, sektör olarak beklentilerini şöyle sıraladı: “Ukrayna limanlarında mahsur kalmış olan Türk sahipli gemilerimiz ve gemilerimizdeki 83’ü Türk vatandaşı toplam 174 deniz çalışanına yönelik bir deniz koridoru oluşturularak savaş bölgesinden güvenli bir şekilde çıkışları gerçekleştirilmeli. Karadeniz’de tespit edilen ve tehdit yaratan mayın ve benzeri unsurlar arındırılmalı, deniz ticareti güvenliğinin sağlanması için Türkiye karasularında güvenli gemi geçiş koridoru oluşturulmalıdır. Kerç Boğazı'ndan geçen Türk sahipli gemileri, Rusya Federasyonu’nun kontrol gerekçesiyle bekletmesi ve mağduriyet yaşatması sona erdirilmeli. Romanya, Bulgaristan, Gürcistan limanları ile Karadeniz’de bulunan limanlarımıza yönelik deniz ticaretinin de güvenli bir şekilde sürdürülmesi için tedbirler alınmalı.

Gemi inşa maliyetleri 10 yılın zirvesinde

DTO Başkanı Tamer Kıran, gemi inşa maliyetlerindeki rekor artışa dikkat çekti. Kıran, “Global gemi filosu mart ayının sonunda yıllık bazda yüzde 2,7 artarak 2,2 milyar DWT’a ulaştı. Enfl asyonun potansiyel etkilerine ağırlıklı olarak odaklanan makroekonomik görünümle birlikte, denizcilik sektöründeki dikkatin çoğu, emtia fiyatları ve deniz kaynaklı talep üzerindeki olası etkilere odaklandı. Bununla birlikte, yeni inşa fiyatlarının neredeyse yirmi yıldır en keskin artışı görmesiyle birlikte gemi inşa sektöründe de enfl asyonist eğilimler çok belirgin oldu. Yeni Gemi İnşaat Fiyat Endeksi, mart sonu itibarıyla 156,17 puan ile yıllık dolar bazlı olarak 25 puan artarak Haziran 2009'dan bu yana en yüksek seviyesine ulaştı” açıklamasını yaptı.

İHA'lar ile mayın taraması başladı

Ukrayna’nın Rus gemilerine karşı Karadeniz’e döşediği ve fırtına sonucu mayının bulunduğu yerden kurtularak sürüklenen mayınlar tehlike saçmaya devam ediyor. Son olarak geçen hafta İstanbul Boğazı’na yaklaşık 50 mil mesafede Kefk en açıklarında yeni bir mayın tespit edilmişti. Böylece tespit edilen mayın sayısı 6’ya çıktı. Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığının ilgili birimleri mayını imha etti. Bu konuda önemli bir gelişme de önceki gün yaşandı. Savunma Bakanlığı, Türk karasularında imha edilen mayınların tetikleme sisteminin kilitli olmadığının tespit edildiğini açıkladı. Bu da Türk sularında tespit edilen mayınların Ukrayna’dan kopup gelmediği, kasıtlı olarak bu bölgeye bırakıldığı iddialarını gündeme getirdi. Bazı uzmanlara göre, mayınların buraya bırakılmasının nedeni NOTO gemilerini bölgeye çekmek. DÜNYA’ya konuşan Türk armatörler, bu iddiaların doğruluk payını yüksek görüyor. Çünkü Ukrayna limanlarına döşenen mayınların bu kadar kısa sürede Türkiye’ye gelmesini olası görmüyor. Bu tartışmalar devam ederken, Savunma Bakanlığı, denizde sürüklenen serseri mayın tespit çalışmalarının DzKK’nın ANKA İHA’sına entegre edilen SAR-Sentetik Açıklıklı Radarlar ile yapılmaya başladığı müjdesini verdi. Sektör yetkilileri, Karadeniz’deki ticaretin devamlılığı için bölgede güvenliğin sağlanmasını talep ediyor.

Konteynerde ithal yük yüzde 4 azaldı

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü, 2022 yılı mart ayı konteyner ve yük istatistiklerini açıkladı. Türkiye’nin limanlarında elleçlenen yük miktarındaki artışın mart ayında hız kestiği dikkat çekti. İthalatta ise mart ayında düşüş dikkat çekti. Martta limanlarda elleçlenen konteyner miktarı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 0,6 artarak 1 milyon 68 bin TEU'ya yükseldi. Martta limanlarda elleçlenen dış ticarete konu konteyner miktarı, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 0,3 azalarak 812 bin 620 TEU oldu. İhracat amaçlı konteyner yüklemeleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 3,3 artarak 417 bin 336 TEU'ya çıkarken ithalat amaçlı konteyner boşaltmaları yüzde 3,8 azalarak 395 bin 283 TEU'ya geriledi. Transit konteyner miktarı bu dönemde yüzde 6,2 artarak 185 bin 505 TEU'ya yükseldi. Bu yılın ocakmart döneminde ise limanlarda elleçlenen konteyner miktarı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,6 artarak 3 milyon 187 bin TEU olarak kayıtlara geçti. Mart ayında limanlarda elleçlenen toplam yük miktarı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5,7 artarak 46 milyon 223 bin ton oldu. Ocak ayında ise toplam elleçlenen yükte yüzde 14.7 artış olmuştu. Böylece, ilk çeyrekte elleçlenen yük miktarı da yüzde 9,1 artarak 135 milyon 196 bin ton olarak kayıtlara geçti.

Küresel navlun düşüşte, Rusya'dan taşıma zirvede

Küresel piyasalarda navlun mart ayında düşüşe geçti. Mevsimsel etkilerin yanı sıra savaşın küresel ticarette yarattığı kırılmalar bu düşüşte etkili oldu. Navlundaki düşüşü değerlendiren DTO Başkanı Tamer Kıran, denizcilik piyasalarında şubat ayındaki genelde pozitif gelişmelerin ardından, art ayında Baltık Kuru Yük Endeksi’nin yüzde 12,3 düşüşle 2.069, Tanker Endeksi BDTI (Baltic Dirty Tanker Index) yüzde 11,7 düşüşle 1.279 puan oldu. Drewry Konteyner Endeksi ise 12 azalarak 8.152 olduğunu kaydetti. Endekslerdeki bu düşüşe karşın Karadeniz’de Rusya bağlantılı navlunlar sürekli artıyor. Karadeniz koster navlununda konvansiyonel koster taşımalarında navlunlar düşerken, Rusya bağlantılı işler mevcut riskler ve yüksek sigorta bedelleri nedeniyle arttı. İstanbul Navlun Endeksi (ISTFIX) raporuna göre; Azov-Samsun 3.000 ton taşımaları üç hafta önce 60 dolar/ton iken önceki hafta 70 dolar/tonu görmüştü. Geçen hafta ise 80 dolar/tonu gördü.