6 ay ödemesiz kredi desteği reel sektörü finansman konusundan bir nebze rahatlatsa da, eylül ayından itibaren kredilerdeki geri ödemesiz dönem sona eriyor. SGK, KDV, Stopaj, Gelir ve Kurumlar vergisi ödemeleri önümüzdeki ay başlayacak. Ancak pek çok sektörün sıkıntıları hala sürüyor.  

“PİYASADA NAKİT AKIŞI KALMADI”

Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Gümüşhane Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı İsmail Akçay, “Pandemi süreci bilim insanlarımızın da tahmin ettiği gibi çok daha fazla uzun sürüyor. Alınan tedbirler bu pandemi sürecinin kısa vadeli olacağı düşüncesiyle hafif tedbirler alındı. Ancak süreç uzadıkça alınan tedbirlerin faydadan çok sıkıntı yarattığını görüyoruz. 4-5 ay önce ödenemeyen krediler şimdi 2 katıyla ödenmekle karşı karşıya. Piyasaya baktığımız zaman likit akışının çok yavaşladığını, piyasada nakit akışının hiç kalmadığını görüyoruz. İstisna olan işletmeler hariç pek çok işletme zor durumda kaldı ve kalmaya devam edecek. Bunun çözümü, kredilerin faizsiz pandemi süresince uzatılması kanaatindeyim.” dedi.

“BORÇLARIN 6 AY ERTELENMESİNİN FAYDASI OLMADI”

Üretim ve istihdama dayalı işletmelerin tamamının ağır vergi yüklerinin altında ezildiğini kaydeden Akçay, “Biz istihdam üzerindeki ağır vergi yüklerinden dolayı Avrupa birincisiyiz. Dolayısıyla mutlaka gelişmiş ve gelişmekteki ülkelerdeki seviyelere indirilmesi gerekiyor. Vergi ve sigorta borçlarımızın 6 ay ertelenmesinin hiçbir faydası olmadı. Pandemi süreci tahmin edilenden daha uzun süreceği için, kısa vadeli yapılan vergi, sigorta ve kredi borçlarının ertelenmesi işletmelere bir yararı olmadı. Bu salgın devam ettiği müddetçe, bununla mücadeleyi her türlü yaparken, ekonomik olarak işletmelere istihdam üzerindeki yükler konusunda hükümetin yüzde 100 destek vermesi gerekiyor.” dedi.

“DEVLETİN DE KAYNAKLARI SINIRLI”

Devletin, imkanları ölçüsünde SGK, vergi gibi konuları erteleyerek destek olmaya çalıştığını ifade eden Samsun Sanayiciler ve İş Adamları Başkanı İsmail Okutgen, “Ayrıca devlet bankaları ile esnafa ve KOBİ’lere can suyu krediler vererek destek olmaya çalıştı. Büyük işletmelere Kredi Garanti Fonu aracılığı ile ciddi anlamda krediler verildi. Ödeme zorluğu çeken firmalara da borçlarının yapılandırılmasında destekler verildi. Ancak bu pandeminin ne zaman biteceği belli olmadığı gibi, hızla yayılma sürecine girdi. Devletin de kaynakları sınırlı olduğu için ne kadar süre için, hangi miktarda para desteği verebilir? Bu soru çok önemli. Devletin vereceği desteği artık kredi, borç, vergi ertelemesi gibi geçici desteklerden ziyade daha reform ölçeğinde önemli uygulamalar yapması gerektiğine inanıyorum.” dedi.

İHRACAT YAPAN FİRMALARA ENERJİ DESTEĞİ VERİLMELİ

Devletin bu süreçte izleyebileceği politikalar hakkında da konuşan Okutgen, “İhracat yapan fabrikalara bu dönemde ciddi enerji desteği verilebilir. İhracat yapan fabrikalara çalıştırdığı işçi sayısı ile orantılı SGK ve vergi desteği verebilir. Üreten fakat ihracat yapamayan fabrikalara da benzer desteği verip ihracat teşvik edilmelidir. Tarım sektöründe kısa ve uzun vadeli planlamalar yaparak üretimimizi her yıl yüzde 20 oranında artırabiliriz. Bu da 5 yıl sonra kendi kendine yeten ülke haline gelip, aynı zamanda tarım ürünleri ihracatımızı iki katına çıkarabiliriz. Pandemi döneminde bütün dünyada gıda fiyatları artacağı için tarımsal ürün ihracatımız 30-40 milyar dolar rakamlarına neden ulaşmasın?” ifadelerini kullandı.

“ÖDEMELERİN GELMESİ İŞ DÜNYASINA SIKINTI VERECEK”

Pandeminin devam etmesi ve piyasalarda istenen rahatlamanın olmaması sonucu iş dünyasının çok büyük bir sıkıntıyla karşı karşıya olduğunu ifade eden Tokat Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Ali Çelik, “Pandemiden en çok iş dünyasının olumsuz etkilenmesine rağmen finans desteği ve SGK vergi ödemelerinin ötelenmesi dışında bir destek sağlanamamıştır. Bunda hazinenin imkanlarının yeterli olmaması, ülke ekonomisinin pandemi öncesi 2018 Ağustos kriziyle birlikte sıkıntılı olmasından kaynaklanmıştır. Pandeminin artarak devam etmesi, yaklaşan kış ayları ile tarımsal üretim ve turizm girdilerinin azalması okullar ve üniversitelerin açılamaması, bir de tüm bunların üzerine ötelenen maliye, SGK ve banka ödemelerinin gelmesi iş dünyasında ciddi sıkıntılara sebebiyet verecektir. Hükümetimizden tekrar önümüzdeki ilk 6 ay dahil, tekrar öteleme dahil piyasaları rahatlatacak önemli kararlar bekliyoruz.” şeklinde konuştu.

DAHA ÇOK ÜRETİM, DAHA AZ TÜKETİM

Çelik, sözlerine şöyle devam etti: “Devletin ithalat-ihracat arasındaki açığı ve cari açığı kapatmak için üretim yapan firmaları desteklemesi üretime ve ihracata yeni destekler ve kolaylıklar getirmesini bekliyoruz. Ülkenin bu ve benzeri sorunlarla ve ekonomik sıkıntılarla, dış müdahalelerle uzun vadede çözüm için üretime ve ihracatı desteklemekten başka bir alternatifinin olmadığını düşünüyoruz. Daha çok üretip, daha az tüketip, dayanışmamızı güçlendirip kurallara sıkı bir şekilde uyarak pandemi en kısa zamanda atlatmamızı ümit ediyorum.”

“REEL SEKTÖR ÇÖKERSE, ÜLKE ÇÖKER”

Pandemi dolayısıyla işletmelerin zor günler geçirdiğini kaydeden Giresun Sanayici ve İş Adamları Dernek Başkanı Aykut Gezmiş, “Kredi Garanti Fonu (KGF) kredisi çıkarılabilir. Bu daha öncede uygulanmıştı. Herkes teminatlarını kaybetmiş durumda. Devletin garantili kredisi olan KGF kredisi bu eylül ayında çıkarsa piyasa rahat bir nefes alacaktır. Mesela SGK vergi borçları yapılandırılması için, uzun vadeli ve düşük faizli yapılandırma çıkarılabilir. Borçlar ertelenebilir, SGK’lar ertelenmişti bu daha da uzatılabilir. İşletmelerin üstündeki en büyük yüklerden bir tanesi SGK. Kaynağa ulaşım, paraya ulaşım kolaylaştırılmalı. Hükümetten borçların ertelenmesi ve KGF kredilerinin açılması ile ilgili paket bekliyor. Aksi halde herkes çok zor durumda, ayakta kalmaya çalışıyor. Reel sektör çökerse, ülke çöker. O yüzden reel sektör ayakta olmalı. Olağanüstü durumlarda olağanüstü şartlar olması lazım.” ifadelerini kullandı. HAZAL PALAVAR / KARADENİZ EKONOMİ