Türkiye Esnaf ve Sanatkâr Odaları Konfederasyonu Başkanı (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken, yaşanan süreci Karadeniz Ekonomi Gazetesi’ne bu sözlerle özetledi. Palandöken yaptığı değerlendirmede, esnaf kesiminin bu zorlu dönemde en azından asgari ücretle geçinecek şekilde desteklenmesi gerektiğinin altını çizerken kredi konusunda da manidar bir yaklaşım sergiledi. TESK Başkanı, “kredi verilmesine veriliyor ama göz ardı edilen bir şey var. Esnaf zaten borçlu. Bu durumda kendisi için bir şey yapamadığı gibi yanında çalışana da bir şey veremiyor. Oysa esnaf kesimi çalışanlarıyla birlikte ülke nüfusunun yaklaşık 8’de 1’ini oluşturuyor. Yani 10 milyonun üzerinde bir kesimden bahsediyoruz. Hal böyle olunca esnaf kardeşlerimiz böylesi olağanüstü bir süreçte kendi ailelerine bakmakta bile zorlanırken yanında çalıştırdığı kalfa ve çırak da bir şey alamıyor. Kaldı ki esnaf ve çalışanları günlük sıcak para ile geçinen insanlar. İşyerleri kira, yanı sıra stopaj ödemeleri var. Bu süreçte benzin ve mazottaki ÖTV de kaldırılmadı. Anlayacağınız esnaf çok zor durumda.”

Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan’ın hafta başında yaptığı açıklamalarla getirilen esneklikleri de değerlendiren Palandöken, esnafın bir an önce işyerlerini açmak istediğini ancak yaş engeline takıldığını şu sözlerle ifade etti: “Esnaf bir an önce işyerlerini açmak istiyor. Ancak bu kesimin yaş ortalaması 65 yaş ve üstüdür. Zaten kısıtlama kapsamında. Ama yanında işçi çalıştırıyor. Oysa temsilcilerimiz başıboş dolaşan değil evinden işine işinden evine giden kesim. O nedenle geçici çözümler yerine 65 yaş üstü de olsa esnafın dükkânını açmasını sağlayacak bir formül üzerinde çalışılmalı.”

“Yeni paketlere ihtiyaç var”

TESK Başkanı Bendevi Palandöken, bu tespitleri yaparken, bir başka çarpıcı açıklama da Ordu Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği (ESOB) Başkanı Erdoğan Akyürek’ten geldi. Cumhurbaşkanına açık mektup kaleme alan ve hazırladığı metni kamuoyu ile paylaşan Ordu ESOB başkanı Akyürek, ortaya çıkan tabloya ilişkin “kılcal damarlar kurursa ana damarlar da kurur” uyarısında bulundu. “şimdiye kadar açılan destek paketleri için devletimize minnettarız” diye sözlerine başlayan Ordu ESOB Başkanı, küçük esnaf ve sanatkârı rahatlatacak yeni paketlere olan ihtiyacı da şu sözlerle dile getirdi: “Yeni paketlere olan ihtiyacımızın gerekliliğinin tarafınızca çok iyi bilindiğine eminiz. Kapalı olan işyerlerimizin durumu gerçekten içler acısıdır. Sınırlı olarak açık tutulan işyerlerimiz ve toplu taşıma araçları ise tam kapasite çalışamadıkları için ayakta durmakta zorlanıyorlar. Bizler zat-ı alinizin de esnafla ilgili konuşmalarında dile getirdiğiniz gibi; mahallenin polisi, bekçisi, ağabeyi ve genel anlamda ülkemizin kılcal damarlarıyız. Bu kılcal damarlar kurursa ana damalar da kurur” uyarısında bulundu.

Akyürek, cumhurbaşkanından taleplerini de şöyle sıraladı:

Faizsiz cansuyu kredisi sağlanmalı, etkin sicil affı çıkartılmalı, ssk ve bağkur primleri bir süreliğine sübvanse edilmeli, yaş kısıtlaması ile ilgili çözümler getirilmeli, eğitime verilen ara sonrası zorda kalan okul servis araçlarının mağduriyeti giderilmeli, toplu taşıma araçlarına nakdi destek veya mazot desteği sağlanmalı, esnaf ve sanatkâra kira desteği sağlanmalı ve borçlarını yapılandıran esnafın durumu yeniden gözden geçirilmeli.

Esnafın yükü daha da ağırlaştı

Samsun Madeni Sanatkârlar Odası Başkanı Eyüp Aydın, tüm dünyayı etkisi altına alan Covid 19'dan en çok ekmeğini günlük kazançla elde etmeye çalışan küçük esnafın etkilendiğini söyledi. Aydın, esnaf ve sanatkârın, 2019 yılı içinde yaşanan kriz ve kur dalgaları ile zaten ciddi bir kriz içinde mücadele verirken ortaya çıkan Covid 19’dan da en çok etkilenen kesim olduğunu söylerken ağırlaşan yüke dikkat çekti. “Üretim için aldığı ham maddeyi neredeyse satış fiyatına mal edip rekabet edemez duruma gelen esnaf zaten kur bazında aldığı ham maddeyi veya bir ürünü aynı ay içerisinde tekrar yerine koyamıyordu. Bu süreçte çekebilen esnaf kefaletlerden veya bankalardan kredi kullanımında bulundu. Sicil bozuk olduğu için çekemeyenler ise kapatmak zorunda kaldı. Diğer yanda Bağ-Kur ve SGK primleri birikti. Faturalar, kira ve birçok sarf giderler.2020 yılı için toparlarız diye beklerken şimdi de virüs illeti ile karşılaştı. Öyle oldu ki bizler 2019 yılını 2020 yılında tolere etmeyi düşünürken tam aksine şimdi de bir başka yük sırtımıza bindi.”

Sürecin uzaması sıkıntıları artıracaktır

Esnaf ve sanatkârın içinde bulunduğu duruma ilişkin bir başka ses de Giresun’dan yükseldi. Gi­re­sun Esnaf ve Sanatkârları Oda­la­rı Bir­li­ği (GESOB) Baş­ka­nı Ali Kara yaptığı açıklamada çözüm önerilerini kamuoyu ile paylaştı. Kara, “ül­ke­miz ve in­san­lı­ğı teh­dit eden bu­la­şı­cı virüs sal­gı­nı­na karşı hü­kü­me­ti­mi­zin al­dı­ğı ön­lem­ler so­nu­cu on­lar­ca mes­lek ko­lun­da­ki esnaf ve sanatkârlarımızın fa­ali­yet­le­ri­ne zo­run­lu ara ve­ril­miş­tir. Ko­run­ma ted­bir­le­ri acı­sın­dan zo­run­lu ol­ma­dık­ça so­ka­ğa çı­kıl­ma­ma­sı da pi­ya­sa­yı olum­suz et­ki­le­miş iş gücü yüzde 95 oranında düşmüş­tür” ifadelerini kullandığı  açıklamasında, “hükümetin ilk aşamada aldığı iyileştirici önlemlerin kısa vadede nefes aldırmış olmasıyla birlikte sürecin uzamasının sıkıntıları ve sorunları artıracağına” işaret etti. GESOB başkanı, “daha büyük mağ­du­ri­yet­le­rin ya­şan­ma­ma­sı açı­sın­dan al­ter­na­tif çözüm öne­ri­miz şudur: Yar­gı­tay Hukuk Genel Ku­ru­lu­’nun sal­gın has­ta­lık­la­rı müc­bir sebep hal­le­rin­den biri ola­rak kabul etmiş ol­ma­sı ile ya­şa­dı­ğı­mız bu ola­yın afet kap­sa­mı­na alı­na­rak esnaf ve sanatkârlarımıza za­rar­la­rı­nı kar­şı­la­ya­cak şe­kil­de uzun sü­re­li fa­iz­siz kredi ve­ril­me­si­ni talep et­mek­te­yiz. Bu ta­le­bi­miz pi­ya­sa­lar­da psi­ko­lo­jik acı­dan büyük bir ra­hat­la­ma mey­da­na ge­ti­recek” ifa­de­le­ri­ni kul­lan­dı. REŞAT GÜNGÖR/KARADENİZ EKONOMİ