Şebnem TURHAN

Merkez Bankası’nın politika faizinde yaptığı indirim TL mevduat faizine birebir yansımadı. Politika faizi yüzde 18’e inse de bankalar yüzde 18’in üzerinde mevduat faizi uyguluyor öyle ki bankalar arası büyük montanlı mevduatlarda da geçiş hızlandı. Bankacılık kaynaklarından verdiği bilgiye göre PPK öncesi yüzde 18,90’a kadar verilen mevduat kredi faizi bazı kamu bankaları en fazla yüzde 17,90’da tutmak istiyor. Ancak bu teklife başka bir kamu bankasından yüzde 18,30 faiz verilebiliyor. Özel ve yabancı bankalarda ise yüzde 18,35’e kadar çıkabiliyor faiz oranı. Geçen hafta birçok banka 32 gün ve üzeri mevduatta yüzde 18,25-18,74 arası fiyatlama yaptı. Hükümetin TL mevduata stopaj desteği ise 3 ay daha devam edecek. Bu yılın ilk 9 ayında TL mevduat stopaj desteğiyle hükümet 17 milyar liralık vergi gelirinden vazgeçmişti.

TL mevduat 1 haftada yüzde 1,48 arttı

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) haftalık verilerine göre bankacılık sektöründeki toplam mevduat (bankalararası dahil), 24 Eylül haftası itibarıyla 65 milyar 502 milyon lira artış kaydetti. Söz konusu haftada yüzde 1,6 yükselen bankacılık sektörü toplam mevduatı, 4 trilyon 111 milyar 559 milyon lira oldu.

Öte yandan Merkez Bankası haftalık para ve banka istatistiklerine göre bankacılık sektörünün toplam mevduatı, 24 Eylül haftasında yaklaşık 70.9 milyar lira artarak 4 trilyon 190 milyar liraya yükseldi. Bu dönemde bankalardaki TL cinsi mevduat yüzde 1,48 artarak 1 trilyon 835 milyar 980 milyon 236 bin liraya, yabancı para (YP) cinsinden mevduat yüzde 1,66 yükselerek 2 trilyon 204 milyar 575 milyon 157 bin lira oldu.

Bankalarda bulunan toplam YP mevduatı, geçen hafta 263 milyar 283 milyon dolar düzeyinde gerçekleşirken, bu tutarın 235 milyar 161 milyon doları yurt içinde yerleşik kişilerin hesaplarında toplandı. Yurt içi yerleşiklerin toplam YP mevduatındaki değişime bakıldığında, parite etkisinden arındırılmış verilerle 24 Eylül itibarıyla 1 milyar 696 milyon dolarlık azalış görüldü.

Merkez Bankası’nın 23 Eylül’deki Para Politikası Kurulu toplantısında sürpriz bir şekilde indirdiği politika faizi TL mevduat ve kredi faizlerine de etki ediyor. Bankacılar ticari kredi faizlerinin henüz Merkez Bankası indirim yapmadan düştüğünü dile getirirken tüketici kredileri faizlerinde ise bir değişiklik beklemiyor. Son dönemde tüketici kredilerindeki artışın hızının kesilmesi için makroihtiyati tedbirler devreye girmişti. 

Yüksek montanlı işlemlerde artıyor

TL mevduat faizlerinin ise beklenildiği gibi 1 puanlık bir indirime uğramadığı görülüyor. Bazı kamu bankaları 17,5-18 arasında TL mevduata faiz uygularken PPK öncesinde bu yüzde 18,5’a kadar geliyordu. PPK öncesi yüksek yüzde 18,9’a kadar çıkabiliyorlardı. PPK sonrası ise kaynak sıkıntısından dolayı bazı kamu bankaları TL mevduatta yüzde 18’i geçmek istemiyor. Ancak bazı kamu bankaları için durum böyle değil. Özellikle yüksek montanlı mevduatı kendine çekebilmek için bazı kamu bankalarının yüzde 18,3’e kadar faiz verdiği dile getiriliyor. Aslında ‘kasayı kapatmak’ için Merkez Bankası’ndan yüzde 18’a borçlanan kamu bankalarının TL mevduata yüzde 18’in üzerinde faiz vermesi çok da işlerine yarar görünmüyor. 

Özel ve yabancı bankalar ise kamu bankalarından biraz daha rahat TL mevduat faizi konusunda. Bankacılık kaynaklarından alınan bilgiye göre yüzde 18,35’e kadar çıkabiliyor faiz oranları. Geçen yıl boyunca uzun vadeli kredilere tek haneli faizlerle kullandıran kamu bankalarının net faiz marjı eksideydi. Bu dönemde ise politika faizi gerilediği ve tek haneli faizlerle veriler krediler de yaşlanmaya başladığı için kamu bankaları da toparlanmaya başladılar. Bankacılık kaynakları önümüzdeki dönemde özellikle ticari kredilerin artışı için bir baskının muhtemel olduğunu vurgulayarak bu nedenle Merkez Bankası’nın politik faizindeki indirimlerin TL mevduat faizine birebir yansımayacağına dikkat çekiyor. 

Eylülün son haftası hızlı geçti

Bir diğer kaynak ise 23 Eylül PPK’sı sonrası rekabetin kızıştığını ve mevduat kapma yarışı başladığını belirterek yakın dönemde böylesi bir rekabete şahit olmadığını söyledi. Verilen bilgiye göre geçen hafta ilk dört gün 32 gün ve üzeri mevduatta 18,25 ile 18,75 arasında fiyatlamalar yapan birçok banka bulunuyor. Faiz oranlarının geneli itibariyle gerilediğini ancak dönem sonu yaklaştığı için bilanço denkleştirmeleri nedeniyle yapılan fiyatlamalar olabileceğini belirten bankacılık kaynakları hemen hemen her bankanın yüksek montanlı işlemlerde 18.15 - 18.25 bandını aşmamaya çalıştığını vurguladı.